Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, ka thënë se administrata e tij dëshiron të pranojë një aeroplan me vlerë rreth 400 milionë dollarë si dhuratë nga Katari, duke e quajtur atë “një gjest të shkëlqyer” që do të ishte “budallallëk” ta refuzonte.
Ky veprim i mundshëm është etiketuar si “jashtëzakonisht i paligjshëm” nga disa anëtarë të Partisë Demokratike rivale – diçka që Shtëpia e Bardhë e mohon – dhe ka tërhequr kritika nga disa mbështetës të Trump.
Vetë Katari më parë tha se raportet për aeroplanin ishin “të pasakta” dhe se negociatat po vazhdonin. Lajmi vjen ndërsa Trump viziton disa vende në Lindjen e Mesme, përfshirë Katarin.
BBC Verify ka qenë duke shqyrtuar ligjshmërinë e pranimit të dhuratave nga presidentët, transmeton Telegrafi.
Çfarë dimë për aeroplanin?
Të dielën, media amerikane raportoi se administrata Trump po përgatitej të pranonte një aeroplan jumbo Boeing nga familja mbretërore e Katarit – duke thënë se aeroplani do të riparohej dhe do të përdorej përkohësisht si Air Force One, emri për aeroplanin e përdorur nga presidentët.
Trump më vonë postoi në Truth Social: “Departamenti i Mbrojtjes po merr një dhuratë, falas, të një aeroplani 747 për të zëvendësuar përkohësisht Air Force One 40-vjeçar, në një transaksion shumë publik dhe transparent”.
Kur u pyet nga gazetarët, Trump tha: “Është një gjest i shkëlqyer nga Katari. E vlerësoj shumë. Nuk do të isha kurrë nga ata që do ta refuzonin një ofertë të tillë”.
Në shkurt, Trump tha se “nuk ishte i kënaqur me Boeing” për vonesat në dy aeroplanë të rinj Air Force One, që ai pret t’i marrë direkt nga firma.
Ai shtoi se Shtëpia e Bardhë mund të “blinte një aeroplan ose të merrte një aeroplan, ose diçka të tillë”.
Aeroplani i Katarit u fotografua në Palm Beach, Florida, në shkurt, ku Trump e inspektoi atë. Aktualisht është i pajisur me tre dhoma gjumi, një sallë pritjeje private dhe një zyrë, sipas dokumentit përmbledhës të specifikimeve të tij nga viti 2015.
Një zyrtar i Katarit i ka thënë CNN se aeroplani po i jepet nga ministria e Mbrojtjes së Katarit, Pentagonit dhe se do të modifikohet për të përmbushur standardet e sigurisë dhe mbrojtjes të Air Force One.
Ekspertët thonë se kjo ka të ngjarë të zgjasë me vite, që do të thotë se aeroplani mund të mos jetë gati për përdorim deri afër fundit të mandatit të Trump.
Trump ka thënë se aeroplani do të shkojë direkt në ‘bibliotekën’ e tij presidenciale pasi të largohet nga detyra dhe se “nuk do ta përdorë atë” pas presidencës së tij.
Megjithatë, ky veprim ka çuar në kritika nga demokratët, si dhe nga disa mbështetës të hershëm të Trump, përfshirë Laura Loomer, e cila tha: “Kjo do të jetë vërtet një njollë e madhe për administratën nëse kjo është e vërtetë”.
A është dhurata e ligjshme?
Disa demokratë të lartë kanë pohuar se pranimi i dhuratës do të ishte i paligjshëm.
Senatori demokrat Adam Schiff citoi një pjesë të Kushtetutës së SHBA-së, që thoshte se asnjë zyrtar i zgjedhur nuk mund të pranonte “asnjë dhuratë të çfarëdo lloji” nga udhëheqësi i një shteti të huaj, pa miratimin e Kongresit.
Frank Cogliano, profesor i historisë së SHBA-së dhe ekspert kushtetues në Universitetin e Edinburgut, thotë se kjo klauzolë “kishte për qëllim të parandalonte ryshfetin për të ndikuar në qeveri”.
“Sigurisht që po e tepron Kushtetutën dhe ne nuk kemi parë një dhuratë në këtë shkallë, ose të kësaj natyre”, thotë profesor Andrew Moran, ekspert kushtetues në Universitetin Metropolitan të Londrës.
Ka pasur një numër ligjesh të tjera të miratuara nga Kongresi në lidhje me pranimin e dhuratave të huaja, siç është Akti i Dhuratave dhe Dekorimeve të Huaja i vitit 1966, që do të thotë se kërkohet pëlqimi i Kongresit për pranimin e dhuratave të huaja mbi një vlerë të caktuar.
Aktualisht zyrtarët amerikanë mund të pranojnë dhurata me vlerë më pak se 480 dollarë.
Edhe pse Trump është referuar se aeroplani përfundimisht do të shkojë në “bibliotekën” e tij, ekspertët kanë sugjeruar se ai me të vërtetë e ka fjalën për fondacionin e tij të muzeut.
Ish-presidentët zakonisht kanë një bibliotekë që strehon arkivin e tyre të dokumenteve dhe një muze – zakonisht të financuar nga donacione private të hapur për publikun.
Ekspertët me të cilët foli BBC Verify thanë se fakti që aeroplani mund t’i jepej administratës – dhe jo drejtpërdrejt presidentit – përpara se të transferohej në muzeun e tij, mund të mos e shmangë shkeljen e mundshme të kushtetutës.
Jordan Libowitz – nga organizata Qytetarët për Përgjegjësi dhe Etikë në Uashington – tha se çdo përdorim i aeroplanit nga Trump pas largimit nga detyra do të kalonte një vijë: “Air Force One i Reagan përfundoi në bibliotekën e tij presidenciale, por ka një ndryshim këtu. Aeroplani u çmontua, Reagan nuk fluturoi më kurrë me të dhe ai ndodhet brenda si një objekt muzeal”.
Departamenti i Drejtësisë i SHBA-së thuhet se ka hartuar një memo që shpjegon pse mendon se pranimi i aeroplanit do të ishte i lejueshëm, megjithëse kjo nuk është bërë publike.
Kur Sekretarja e Shtypit e Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt, u pyet për ligjshmërinë e marrëveshjes, ajo tha: “Detajet ligjore të kësaj janë ende duke u përpunuar, por sigurisht, çdo donacion për këtë qeveri bëhet gjithmonë në përputhje të plotë me ligjin”.
Çfarë po bën familja e Trump në Lindjen e Mesme?
Presidenti Trump është në një udhëtim katër-ditor në Arabinë Saudite, Katar dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, me shpresën për të tërhequr investime për SHBA-në.
Vizita e tij vjen pas një sërë marrëveshjesh biznesi të njoftuara nga Organizata Trump, e cila drejtohet nga djemtë e presidentit, Eric dhe Donald Jr.
Këto përfshijnë plane për të ndërtuar fusha golfi dhe vila luksoze në Katar dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.
Presidenti Trump aktualisht nuk është i lidhur me Organizatën Trump, pasi ua ka dorëzuar përgjegjësitë e menaxhimit fëmijëve të tij pasi hyri në Shtëpinë e Bardhë më 20 janar.
Një marrëveshje u njoftua nga Organizata Trump në fillim të majit për të zhvilluar një fushë golfi luksoze me 18 vrima të markës Trump, dhe një koleksion vilash luksoze në veri të kryeqytetit të Katarit, Doha.
Në atë kohë, Eric Trump tha: “Jemi jashtëzakonisht krenarë që zgjerojmë markën Trump në Katar përmes këtij bashkëpunimi të jashtëzakonshëm me Qatari Diar dhe Dar Global”.
Dar Global është një kompani publike saudite ndërtimi; Qatari Diar është një kompani shtetërore e Katarit.
Më 30 prill, Organizata Trump njoftoi se do të ndërtonte “hotelin dhe kullën e parë ndërkombëtare Trump në rajon” në “zemër të Dubait”, e përbërë nga 80 kate me “jetesë luksoze dhe mikpritje të klasit botëror”.
Eric Trump vizitoi gjithashtu Emiratet e Bashkuara Arabe kohët e fundit, duke folur në Token 2049, një konferencë kriptomonedhash, më 1 maj.
E pyetur nëse Trump ka të ngjarë të takojë dikë të përfshirë në biznesin familjar gjatë udhëtimit të tij, Sekretarja e Shtypit e Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt, tha se ishte “qesharake” të sugjerohej se presidenti po bënte diçka për përfitimin e tij. /Telegrafi/