Si Banka Qendrore e Kosovës (BQK), ashtu edhe Asociacioni i Institucioneve Mikrofinanciare të Kosovës (AMIK), në njëfarë mënyre janë duke i ‘arsyetuar’ kamatat e larta që janë duke aplikuar Institucionet mikrofinanciare në vend ndaj klientëve të tyre, që ndodh të shkojnë deri në 41%. Në interesimin e Buletinit Ekonomik, të dyja palët kanë zgjedhur të heshtin për rastin e këtyre kamatave të larta. Sipas rregullores së BQK-së për normat efektive të interesit në këtë sektor, e cila ende është në fuqi, të gjitha IMF-ve mund t’ju kërkohet që t’i justifikojnë tarifat e vëna me rastin e dhënies së kredive.
Hulumtimi i Buletinit Ekonomik i bërë një muaj më parë, ka nxjerrë në pah kamatat super të larta deri në 41% që aplikojnë institucionet mikrofinanciare në Kosovë.
Aktualisht, në vendin tonë operojnë nëntë Institucione mikrofinanciare të licencuara nga ana e Bankës Qendrore të Kosovës (BQK).
E përgjatë një viti fiskal, këto institucione arrijnë të grumbullojnë deri në 15 milionë euro profit neto, të hyra këto që kryesisht vijnë nga normat e larta të interesit në kredi, e që zakonisht sillen mbi 19 për qind në përgjithësi, përcjell Buletini Ekonomik.
Banka Qendrore e Kosovës, kohë më parë kishte nxjerrë një rregullore, e cila e obligon ‘veten’ që në rast nevoje, është e lirë të kërkojë nga IMF-të t’i justifikojnë tarifat e vëna me rastin e dhënies së kredive. Kjo rregullore ende është në fuqi, mirëpo nuk dihet nëse e njëjta është duke “u zbatuar” aktualisht për rastet e të justifikimit të tarifave nga IMF-të.
Sipas rregullores për vendosjen e “Normës efektive të interesit dhe kërkesat për shpalosje për Institucionet mikrofinanciare” në vend, BQK-ja kërkon “vetëm” që tarifat për produktet dhe shërbimet financiare të IMF-ve të jenë të lidhura direkt me koston e ofrimit të këtyre produkteve dhe shërbimeve, dhe cek se IMF-ve “mund” t’ju kërkohet nga BQK-ja që t’i justifikojnë tarifat të cilat i vendosin”.
Në nenin 1, pikën 3, të rregullores së lartëpërmendur, thuhet shprehimisht se:
“BQK kërkon që tarifat për produktet dhe shërbimet financiare të IMF-ve të jenë të lidhura direkt me koston e ofrimit të këtyre produkteve dhe shërbimeve, kështu që IMF-ve mund t’ju kërkohet nga BQK-ja të justifikojnë tarifat të cilat i vendosin. BQK pret që gjatë vendosjes së tarifave për produktet dhe shërbimet e tyre, IMF-të të ndikohen nga dëshira e vendosjes së tarifave sa më të favorshme dhe të përballueshme që është e mundur”.
Ndërkohë, në interesimin e Buletinit Ekonomik për të marrë një përgjigje zyrtare nga ana e Bankës Qendrore të Kosovës (BQK), se a janë të justifikueshme nga ta kamatat e larta në këtë sektor, dhe se a kanë kërkuar nga ndonjë institucion mikrofinanciar justifikim tarifash, apo nëse të njëjtit janë dakorduar me këtë nivel kamatash, nga BQK-ja kanë zgjedhur të heshtin përkundër insistimeve të shumta.
Të njëjtën gjë e ka bërë edhe Asociacioni i Institucioneve Mikrofinanciare të Kosovës (AMIK), i cili në adresimin e Buletinit Ekonomik se si i komentojnë ata kamatat shumë të larta të institucioneve mikrofinanciare në vend, që arrijnë deri në 41%, dhe se ku i bazojnë ato këto kamata, apo në çfarë indikatorësh, nuk ka pranuar të përgjigjet.
Buletini Ekonomik së fundmi ka hulumtuar dhe analizuar çmimoret e disa prej institucioneve të tilla që operojnë në Kosovë.
Një nga këto institucione mikrofinanciare është “KosInvest”, që aktualisht është edhe institucioni më i kushtueshëm në vend, pikërisht për shkak të kamatave të larta që aplikon.
Por, në përgjithësi, edhe të gjitha Institucionet tjera mikrofinanciare (IMF) që operojnë në Kosovë, aplikojnë norma të larta të interesit për kreditë që ofrojnë.
Nëpër çmimoret e këtyre institucioneve bankare, normat e interesit variojnë nga 23 për qind deri në 41 për qind, që njëherit është edhe norma më e lartë e interesit për kredi në këtë sektor.
Theksojmë këtu se nga të gjitha llojet e kredive që ofrojnë IMF-të në Kosovë, kredia e marrë për konsum bartë kamatën më të lartë për klientët.
Kështu, në IMF-në që bartë emrin “KosInvest”, nëse vendosni të merrni një kredi prej vetëm 100 deri në 1 mijë euro (si shuma më e vogël me afat pagese për një vit), atëherë normë efektive të interesit do të keni shumën prej 41 për qind, kurse normë vjetore të interesit atë prej 31 për qind. Kjo lloj kredie në këtë institucion quhet kredi për konsum.
Edhe kredia personale dhe ajo për renovim, në një shumë deri në 3 mijë euro që mund të merret në këtë IMF, kanë një kamatë të interesit të lartë prej 37%, përkatësisht 36.96 për qind. Kurse, tek kreditë si ajo për biznes, bujqësi, ku shumat maksimale të kredisë janë deri në 10 mijë euro, kamatat sillen nga 30 për qind deri në 34.65 për qind, varësisht nga afati optimal i kthimit të borxhit, që kalkulohet në dy cikle, në 36 dhe 60 muaj.
Në institucionin tjetër mikrofinanciar në Kosovë, “Finca”, normat e interesit po ashtu janë të larta. Ato sillen nga 15 për qind në 31 për qind, varësisht nga lloji i kredisë.
Ky institucion për dallim prej IMF-ve tjera, ka një gamë më të gjerë të llojeve të kredive që ofron. Mirëpo, normat më të larta të interesit shkojnë kryesisht për kreditë personale, ato të renovimit, për ato për biznes dhe për bujqësi, ku normat sillen diku mes 29 dhe 31 për qind.
Ndërkohë, tek Agjencioni për Financim në Kosovë (AFK), norma më e lartë e interesit shkon në 28%, normë kjo e cila aplikohet kryesisht për kredinë e gjelbër, ku shuma maksimale arrin deri në 25 mijë euro.
Kredia për konsum ose nevoja familjare në AFK mund të jepet deri në 5 mijë euro maksimumi, kurse norma efektive e interesit sillet nga 23.14 deri në 25.59%. Edhe kreditë si ajo për renovim, biznes dhe bujqësi, kanë një normë të interesit prej 24 deri në 25 për qind në AFK.
Tutje, institucioni tjetër mikrofinanciar ‘Kreditimi Rural i Kosovës-KRK’, aplikon tarifa “pak” më të ulëta kundrejt konkurrentëve të lartëcekur.
Në këtë institucion, norma më e lartë e interesit për kredi është 25 për qind, normë e cila aplikohet me rastin e dhënies së kredisë për konsum dhe renovim. Shuma maksimale që jepet për këtë qëllim nga ky institucion, është 25 mijë euro.
Kurse, tek kreditë për bujqësi, biznes dhe kredi për rritjen e efikastitetit në shfrytëzimin e energjisë elektrike, normat e interesit sillen nga 18.8% deri në 23.8%, varësisht nga shuma e marrjes së kredisë dhe afati i kthimit.
Institucioni i fundit i hulumtuar nga Buletini Ekonomik është KEP Trust Kosovo Enterprise Program.
Në këtë institucion mikrofinanciar, klientët mund të marrin kredi deri në 25 mijë euro, nga shumat më të vogla prej 200 eurove.
E normat më të larta të interesit janë tek kreditë ekspress (të shpejta), ku përfshihen ato për konsum, renovim dhe ato për biznes, për të cilat kalkulohet një normë efektive e interesit mbi 24 për qind.
Kurse, tek sektori i kredive që jepen për agrikulturë nga ky institucion, normat sillen nga 14 deri në 23 për qind, varësisht nga shumat e kredisë.
Gjithashtu, ky institucion jep kredi edhe për Ndërmarrjet e vogla dhe të mesme (NVM), nga 10 mijë deri në 25 mijë euro, mirëpo në këto raste normat e interesit sillen nga 14 deri në 16 për qind.
Buletini Ekonomik më herët kishte provuar të marrë nga një përgjigje nga të gjitha institucionet e përmendura më lartë, rreth asaj se ku i bazojnë këto norma të larta të interesit dhe parametrat që marrin parasysh si institucion me rastin e aplikimit të këtyre kamatave, mirëpo asnjëra palë nuk pati kthyer përgjigje.
Ndryshe, fitimet neto të këtyre institucioneve në Kosovë po vazhdojnë të rriten vit pas viti. Kështu, vetëm deri në muajin prill të këtij viti, Banka Qendrore e Kosovës (BQK) në raportet e saja mujore për sistemin financiar, ka konstatuar se ky sektor ka arritur të grumbullojë gjithsej 6.3 milionë euro ‘të pastra’. Kurse, vetëm të hyra nga interesi për 4 muaj operim, ky sektor ka prezantuar një shumë prej 15.9 milionëve.
Ndërkohë, gjatë tërë vitit 2021, fitimet neto të këtyre institucioneve kanë arritur në 14.3 milionë euro, ku vetëm nga interesi ka pasur të hyra në vlerë të 43.4 milionë eurove.
Aktualisht, shuma totale e kredive të dhëna nga IMF-të në Kosovë është 251.9 milionë euro, duke u bazuar në raportin e muajit prill nga BQK-ja, që njëherit është edhe i fundit i publikuar. /Buletini Ekonomik/